Patron Szkoły

„Nie przyszłam po to, by wam pieścić uszy I kwiatów składać wiązankę różową Lecz by niedoli milczącej dać słowo I sięgać do waszej duszy!”

Maria Konopnicka „Po ciszy”

MARIA KONOPNICKA (1842 — 1910)

Prezentacja: https://view.genial.ly/60a2964b2e285f0d1e8250bb/presentation-zen-presentation

DZIECIŃSTWO

Maria Konopnicka urodziła się 23 maja 1842 roku w Suwałkach. Rodzice Józef i Scholastyka Wasiłowscy przybyli do Suwałk w 1841 roku ze swoją pierworodną córką Wandą, urodzoną rok wcześniej w Warszawie. Młode małżeństwo zamieszkało w domu rejenta Jana Zapiórkiewicza przy obecnej ul. Kościuszki 31 (dawnej Petersburskiej). Urodziło się im jeszcze czworo dzieci: Jan Jarosław, Laura Celina, Zofia i Jadwiga Julia. We wrześniu 1849 rodzina przeniosła się do Kalisza, gdzie przyszła poetka spędziła dzieciństwo i młodość.

Niestety w 1854 roku zmarła Scholastyka Wasiłowska, od tego czasu dzieci mieszkały z ojcem. Pan Józef był doskonałym prawnikiem, obrońcą Prokuratorii Generalnej i Patronem Trybunału cywilnego, znawcą i miłośnikiem literatury. Był pokorny, a zarazem dumny i zamknięty w sobie. Wychowywał dziewczęta w duchu wielkiej religijności, czytając im książkę „O naśladowaniu Chrystusa”. Przekazał córkom zamiłowanie do poezji i literatury.

Atmosfera powagi, żarliwego patriotyzmu i surowych nauk moralnych fascynowała wyobraźnię Marii.

W latach 1855 - 1856 uczyła się na pensji sióstr sakramentek w Warszawie i tam zetknęła się z Elizą Pawłowską, późniejszą Orzeszkowską. Przyjaźń ich, scementowana wspólnymi zainteresowaniami literackimi, przetrwała całe życie.

MŁODOŚĆ I PIERWSZE SUKCESY

We wrześniu 1862 roku wyszła za mąż za ziemianina, Jarosława Konopnickiego. Zaraz po ślubie wyjechała z Kalisza, zamieszkując w Bronowie, a potem w Gusinie na terenie ówczesnej guberni kaliskiej. Gdzie, mimo licznych obowiązków domowych, rozpoczęła intensywną pracę samokształceniową oraz podjęła pierwsze próby pisarskie. W 1870 roku zadebiutowała na łamach „Kaliszanina" wierszem „W zimowy poranek". Utwór ten został dobrze przyjęty i na pewno zachęcił ją do dalszej pracy literackiej.

W czasie dziesięciu lat małżeństwa Maria urodziła ośmioro dzieci, z czego dwoje zmarło zaraz po porodzie. W 1876 roku poetka rozstała się z mężem, przeniosła się z dziećmi do Warszawy, gdzie mieszkała do roku 1890. Tam też zaczęła pracować, udzielając korepetycji i publikując.

Właściwym startem poetyckim Konopnickiej był cykl „W górach", opublikowany w „Tygodniku Ilustrowanym" w 1876 r. Jego przychylne przyjęcie zadecydowało o poświęceniu się literaturze.

Obok uprawiania twórczości literackiej aktywnie uczestniczyła w życiu społeczno-kulturalnym. Od 1890 przebywała w kilku krajach Europy Zachodniej, współpracując z prasą krajową, zrzeszeniami polskimi na obczyźnie, Macierzą Szkolną, komitetami pomocy dla wywłaszczonej ludności Górnego Śląska i Wielkopolski, a także współorganizowała międzynarodowy protest przeciwko prześladowaniu dzieci polskich we Wrześni. W latach 1905-1907 przebywała w Warszawie, organizowała pomoc dla uwięzionych przez władze carskie i ich rodzin.

Brała udział w wielu akcjach, np.: w walce o prawa kobiet, akcji potępiającej represje władz pruskich, w pomocy na rzecz więźniów politycznych.

Maria Konopnicka, zarówno w swej pracy literackiej, jak i w społecznym działaniu, nie pozostała obojętna wobec żadnego z ważnych zagadnień społecznych i politycznych swojego czasu.

ŻYCIE LITERACKIE

Pierwsze dziesięciolecie twórczości Konopnickiej ugruntowało wśród współczesnych jej pozycję jako poetki, choć uprawiała już wówczas i inne dziedziny literatury. Trzy serie „Poezji” (1881, 1883, 1887) były ważnym zjawiskiem w literaturze okresu. Wyróżniała się na tle epoki dużą inwencją i biegłością wersyfikacyjną. Wielkość jej dzieł stawia ją w rzędzie najwybitniejszych postaci historii kultury polskiej. Bardzo szybko jej twórczość poetycka przepełniona patriotyzmem i szczerym liryzmem, stylizowana „na swojską nutę" zdobyła powszechne uznanie.

Ten rodzaj twórczości kontynuowała pisarka przez całe życie.

W 1908 w czasopiśmie „Przodownicy” Konopnicka opublikowała „Rotę" - jedną z najważniejszych polskich pieśni patriotycznych. Była jednak nie tylko wybitną poetką, ale też świetną nowelistką. Nowele pisała od początku lat osiemdziesiątych dziewiętnastego wieku aż do śmierci. Zaczęło się od dziennikarskich doświadczeń Konopnickiej, w czasie redagowania przez nią „Świtu". Początkowo czerpała inspiracje z doświadczeń Prusa, Sienkiewicza, Orzeszkowskiej, następnie rozwinęła własne pomysły w dziedzinie małych form. Po debiutanckim zbiorze pt. „Cztery nowele”(1888), ukazały się następne zbiory: „Moi znajomi” (1890) i „Na drodze”(1893), w którym zamieściła m.in. nowele „Mendel Gdański” i „Nasza szkapa” oraz zbiór pt. „Ludzie i rzeczy” (1898), a także wydany w 1904 roku zbiór „Na normandzkim brzegu”. Utwory te ujawniły indywidualny kunszt jej narracji i kompozycji.

Koncentrując się głównie na tematyce współczesnej, respektując wymogi poetyki realistycznej Konopnicka uprawiała różnorodne jej odmiany: szkice reportażowe, narracje wspomnieniowe, portretowe studia psychologiczne, opowiadania o rozwiniętej fabule i opisach środowisk.

Trwałą i ciągle cieszącą się wielkim uznaniem częścią pisarskiego dorobku naszej patronki jest twórczość poetycka oraz proza dla dzieci. Do jej największych osiągnięć należą: opowieść prozą i wierszem pt. „O krasnoludkach i sierotce Marysi”, „O Janku Wędrowniczku, „Na jagody”. Autorka rozbudza wrażliwość estetyczną małych czytelników, łącząc autentyzm i fantastykę, tonację żartu i powagi.

Maria Konopnicka zajmowała się także krytyką literacką, którą uprawiała od 1881r., początkowo na łamach „Kłosów", „Świtu", „Gazety Polskiej", „Kuriera Warszawskiego", następnie w wielu innych pismach. Do 1890 przeważały artykuły recenzyjne o tekstach współczesnych autorów polskich i obcych.Dużą wartość literacką ma także dorobek przekładowy Konopnickiej, tłumaczyła z języka niemieckiego, francuskiego, włoskiego, angielskiego i czeskiego zarówno utwory poetyckie jak i prozatorskie.

Twórczość Marii Konopnickiej znalazła trwałe miejsce w literaturze polskiej oraz uzyskała szerokie uznanie społeczne. Dowodem tego jest wiele przedsięwzięć wyrażających uznanie dla poetki. W roku 1903 otrzymała w darze narodowym dworek w Żarnowcu pod Krosnem.

ŚMIERĆ PISARKI

Maria Konopnicka zmarła na zapalenie płuc 8 października 1910 we Lwowie. Została pochowana 11 października 1910 na cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie, w Panteonie Wielkich Lwowian (II rondo, 5 aleja). Pogrzeb, zorganizowany przez Marię Dulębiankę, stał się wielką manifestacją patriotyczną, w której udział wzięło blisko 50000 osób. Popiersie nagrobne wykonała Luna Drexlerówna, na cokole wyryto fragment wiersza Konopnickiej „Na cmentarzu”: